ادرس - دسته سومی ها

ادرس

[1]سوره انفال، آیه 41.

[2]ر.ک. الفقه علی المذاهب الخمسه، مغنیه، محمد جواد ص 186 و مستند العروة الوثقی، سید ابوالقاسم خویی ص 197

[3] ر.ک. مجمع البحرین، لسان العرب، تاج الغروس، ماده غنم

[4] مفردات راغب ماده غنم، معجم الفاظ قرآن 2/293 ، تهذیب اللغة للازهری (ت:370 ه) 8/149.

[5] ماده غنم در سه آیه از قرآن آمده است ،البته در غیر از آنجائی که غنم به معنای گوسفند است:

و اعلموا انما غنمتم (سوره انفال آیه 41).

و کلوا ممما غنمتم حلالا طیبا (سوره انفال، آِیه 69).

فعند الله مغانم کثیره (سوره نساء، آیه 94).

در این سه کاربرد، معنا ندارد که مقصود از آیه سوم غنائم دار الحرب باشد و الا معنای آیه اینگونه می شود که غنائم دار الحرب در نزد خداست، بلکه آیه می خواهد بگوید: فوائد بسیاری که شما می خواهید از دنیا ببرید و چشم بدان دوختهاید نزد خداست و آیه دوم هم از لحاظ مفهوم واژه غنیمت مثل آیه اول است یعنی این بحث در آن مطرح است که آیا غنائم دار الحرب مراد است یا نه؟

در احادیث نبوی آمده است: "الرهن لمن رهنه له غنمه و علیه غرمه"، ابن اثیر در ذیل این حدیث در نهایه اللغه ص1999 می گوید: " غنمه: زیادته و نماوه و فاضل قمیمته" و این به صورت ضرب المثل در آمده است که من له الغنم علیه الغرم یعنی هر کسی که سود، مال اوست ضرر هم به او تعلق می گیرد.

ابن ماجه هم در سنن خود در حدیث 1797 کتاب زکات می گوید: عن رسول الله اللهم اجعلها مغنما و لا تجعلها مغرما.

احمد در مسندش 2/117 از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل می کند: " غنیمة مجالس الذکر الجنة" و در وصف ماه رمضان دارد که : "هو غنم للمومن".

[6] برای آگاهی بیشتر ر.ک.معالم المدرستین ج2 علامه سید مرتضی عسکری ص 135-123

[7] همان ص238، زبده المقال تقریرات درس آیت الله بروجردی ص 5،احکام خمس ،سید مجتبی حسینی ص 27و 28

[8] الفقه علی المذاهب الخمسه،مغنیه ص186

[9] ر.ک.وسایل ج 6 ابواب ما یجب فیه الخمس و ...

[10] مستند العروه الوثقی ، کتاب الخمس ، سید ابوالقاسم خویی ص.196.

[11] احکام الخمس ،محمد تقی مدرسی ص 16.

[12] کتاب الخمس ،هاشمی شاهرودی ،ج 2 ص 45، احکام خمس ،سید مجتبی حسینی ص 29و30.

[13] برای آگاهی بیشتر از این گونه روایات، ر.ک.معالم المدرستین ج2 علامه سید مرتضی عسکری ص 152-137.

[14] صحیح بخاری 4/205 – صحیح مسلم 1/35و 36 سنن نسائی 2/333 مسند احمد 3/318و5/136.

[15] ر.ک.معالم المدرستین ج2 علامه سید مرتضی عسکری ص 152.

[16] احکام الخمس ،محمد تقی مدرسی ص 16، المعلقات علی عروه الوثقی ج 3 ، محمد علی گرامی ص 749-750، صحیفه نور-امام خمینی (ره) ج 10 ص 19.

[17]صحیفه نور- امام خمینی (ره) ج 14 ص 303.

[18]. بحارالأنوار ج 31 ص : 57، مستدرک‏الوسائل ج : 7 ص : 290و308

[19] ر.ک.معالم المدرستین ج2 علامه سید مرتضی عسکری ص 162- 157.

[20] در حالیکه منابع شیعی خلاف این را اثبات می نمایند: قال علی بن أبی طالب ع ما زلنا نقبض سهمنا بهذه الآیة التی أولها تعلیم و آخرها تحرج حتی جاء خمس السوس و جندیسابور إلی عمر و أنا و المسلمون و العباس عنده فقال عمر لنا إنه قد تتابعت لکم من الخمس أموال فقبضتموها حتی لا حاجة بکم الیوم و بالمسلمین حاجة و خلل فأسلفونا حقکم من هذا المال حتی یأتی الله بقضائه من أول شی‏ء یأتی المسلمین فکففت عنه لأنی لم آمن حین جعله سلفا لو ألححنا علیه فیه أن یقول فی خمسنا مثل قوله فی أعظم منه عنی میراث نبینا ص حین ألححنا علیه فقال له العباس لا تغتمز فی الذی لنا یا عمر فإن الله قد أثبته لنا بأثبت مما أثبت به المواریث بیننا فقال عمر و أنتم أحق من أرفق المسلمین و شفعنی فقبضه عمر ثم قال لا و الله ما أتاهم ما یقضینا حتی لحق بالله ثم ما قدرنا علیه بعده ثم قال علی ع إن الله حرم علی رسوله الصدقة فعوضه منها سهما من الخمس و حرمها علی أهل بیته خاصة دون قومهم و أسهم لصغیرهم و کبیرهم و ذکرهم و أنثاهم و فقیرهم و شاهدهم و غائبهم لأنهم إنما أعطوا سهمهم بأنهم قرابة نبیهم التی لا تزول عنهم الحمد لله الذی جعله منا و جعلنا منه فلم یعط رسول الله ص أحدا من الخمس غیرنا و غیر حلفائنا و موالینا لأنهم منا و أعطی من سهمه ناسا لحرم کانت بینه و بینهم معونة فی الذی کان بینهم فقد أعلمتک ما أوضح الله من سبیل هذه الأنفال الأربعة و ما وعد من أمره فیهم و نوره بشفاء من البیان و ضیاء من البرهان جاء به الوحی المنزل و عمل به النبی المرسل فمن حرف کلام الله أو بدله بعد ما سمعه و عقله فإنما إثمه علیه و الله حجیجه فیه و السلام علیک و رحمة الله و برکاته. بحارالأنوار ج : 93 ص : 209، مستدرک‏الوسائل ج : 7 ص : 313.

، تحف‏العقول ص : 348.

[21] ابن ابی الحدید در دفاع از خلفاء می گوید: فأما أمر الخمس فمن باب الاجتهاد و قد اختلف الناس فیه فمنهم من جعله حقا لذوی القربی و سهما مفردا لهم علی ما یقتضیه ظاهر الآیة و منهم من جعله حقا لهم من جهة الفقر و أجراهم مجری غیرهم و إن کانوا قد خصوا بالذکر کما أجری الأیتام و إن خصوا بالذکر مجری غیرهم فی أنهم یستحقون بالفقر و الکلام فی ذلک یطول فلم یخرج عمر بما حکم به عن طریقة الاجتهاد و من قدح فی ذلک فإنما یقدح فی الاجتهاد الذی هو طریقة الصحابة.ر. ک.شرح نهج البلاغه ج 12 الطعن الخامس ص 210و 211 ...

[22]اما من کان من الفقها صائنا لنفسه حافظا لدینه مخالفا علی هواه مطیعا لامر مولاه ، فللعوام ان یقلدوه و ذالک لا یکون الا لبعض فقها الشیعه لا کلهم."از میان فقیهان آن که خویشتندار، نگهبان دین ، مخالف هوی و هوس خود و فرمانبردار امر مولای خویش است ، بر مردم است که از وی تفلید نماید و اینان برخی از فقیهان شیعه می باشند نه همه آنان."

وسایل الشیعه ج 18-ک.القضا–ب.10-ص95.

[23] توجه شما را به عبارت زیر جلب می کنیم:

و کیف کان فإمّا یأخذ الفقیه الوجوه الشرعیّة من الناس، لأجل الولایة المنتقلة منالمعصوم إلیه ـ کما هو ظاهر التوقیع فی فرعیة ولایة الفقیه عن الإمام المعصوم، لاعن النبی أو اللّه تعالی ـ و إمّا یأخذها من الناس باعتبار انّ الوجوه لشخص الإمام المعصوم والفقیه ولیّ الغائب أو وکیله، أولجهة إمامته الخاصة الأصیلة و الفقیه یأخذها ولایة أو وکالة. وعلی أیّ حال فالإمامالمعصوم هو الأصل و المستحقّ یتصرّف بما انّه مجاز بالواسطة عن المعصوم علیهالسَّلام ، وساطة فی الولایة أو فی خصوص الوجوه.

المعلقات علی عروه الوثقی ج 3 ، محمد علی گرامی ص 749-750.